NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
7 - (2777) حدثنا
الحسن بن علي
الحلواني
ومحمد بن سهل
التميمي.
قالا: حدثنا
ابن أبي مريم.
أخبرنا محمد بن
جعفر. أخبرني
زيد بن أسلم
عن عطاء بن
يسار، عن أبي
سعيد الخدري؛
أن
رجالا من
المنافقين،
في عهد رسول
الله صلى الله
عليه وسلم،
كانوا إذا خرج
النبي صلى
الله عليه
وسلم إلى
الغزو تخلفوا عنه.
وفرحوا
بمقعدهم خلاف
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فإذا
قدم النبي صلى
الله عليه
وسلم اعتذروا
إليه. وحلفوا.
وأحبوا أن
يحمدوا بما لم
يفعلوا.
فنزلت: {لا
تحسبن الذين
فرحوا بما أتوا
ويحبون أن
يحمدوا بما لم
يفعلوا فلا
تحسبنهم
بمفازة من
العذاب} [3 /آل
عمران /188].
{7}
Bize Hasen b. Ali El
Hulvânî ile Muhammed b. Sehl Et-Temîmî rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize İbni Ebi
Meryem rivayet etti. (Dediki): Bize Muhammed b. Ca'fer haber verdi. (Dediki):
Bana Zeyd b. Eslem, Atâ' b. Yesar'dan, o da Ebû Saîdî Hudri'den naklen haber
verdi ki:
Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) zamanında münafıklardan bir takım adamlar Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) gaza'ya çıkınca ondan ayrılırlar. Ve Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in hilâfına (evlerinde) oturduklarına sevinirlermiş. Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) geldiği vakit ondan özür dilerler; yemin ederler
ve yapmadıkları bîr şeyle övülmelerini isterlermîş. Bunun üzerine ;
«Sakın yaptıklarına
sevinenleri ve yapmadıklarıyla övülmek isteyenleri zannetme. Evet, bunları
sakın azabdan kurtulacak zannetme!» [Al-i İmran 188] âyet-i kerîmesi inmiş.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî
«Kitâbu't-Tefsîr»'de tahric etmiştir.
Hadîsde zikri geçen
âyet-i kerîmedeki «Tahsebenne» fiili «Yahsdbenne» şeklinde de okunmuştur. Bu
takdirde âyetin mânâsı :
«Sakın yaptıklarına
sevinenler ve yapmadtklarıyla övülmek isteyenler zannetmesin. Evet, bunlar
sakın kendilerini azabdan kurtulacak zannetmesin.» demek olur. Aynı kelime
«Tahsebünne» şeklinde dahi okunmuştur ki, bu takdirde âyet mü'minlere hitâb
olur. Yâni:
«Ey mü'minler, sakın
yaptıklarına sevinenleri ve yapmadiklarıyla övünenleri azabdan kurtulacak
sanmayın!» mânâsına gelir.
Âyet-i kerîmenin ne
sebeple indirildiği ihtilaflıdır. Bu hadîse göre münafıklar hakkında nazil
olmuştur. İbnİ Abbâs Hazretlerinden rivayet edilen bir hadîsde ehl-i kitab
hakkında indiği bildirilmiş; Kurtubî her iki fırka hakkında nazil olduğunu
söylemiş. Ferra' ise, yahudiler hakkında nazil olmuştur, demiştir.
Âyetin lâfzı umûmîdir.
Yaptığına sevinen, yapmadığıyla övülmek isteyen herkese şâmildir.